TA OSTATNIA NIEDZIELA W BITOLI

Po czterech dniach chilloutowania się w eko-Brajčinie postanawiamy ruszyć dalej do Bitoli. Będzie to dla nas najlepsza miejscówka wypadowa w kierunku Grecji, gdyż to właśnie z tego miasta prowadzi główna droga wylotowa na jedyne otwarte w regionie przejście graniczne. 

Bitola leży dokładnie po przeciwnej stronie masywu Pelisteru. Żeby tam dojechać, musimy ponownie znaleźć się w Resen a dopiero stamtąd wziąć autobus do Bitoli. I to by było ok tylko, że najpierw trzeba wydostać się z Brajčina, co okazuje się wcale nie takie łatwe. 

Lokalny bus, który według miejscowych (rozkładu jazdy w Brajčinie bowiem brak) miał odjeżdżać z nieoficjalnego przystanku na placyku w centrum wioski (oficjalnego przystanku również brak) o 9:30 zjawił się z bagatelnym opóźnieniem o godzinie 12:30. W rezultacie dwie babuszki z wiklinowymi koszami, które początkowo czekały na transport razem z nami już około 11:00 zrezygnowały i bez cienia zdziwienia czy irytacji po prostu rozpłynęły się między chałupami. My spędziliśmy zaś doskonale bezowocne trzy godziny rozłożeni ze wszystkimi naszymi bambetlami pod drewnianym daszkiem (coś jak nasze miejsca piknikowe przy postojach w lasach), który przez większość dnia służył lokalsom do picia piwa i prowadzenia rozmów o sensie egzystencji. W końcu jednak bus się zjawił i bez żadnych przeszkód dowiózł nas na przesiadkę w Resen. O 13:30 wprawdzie, zamiast o 11:00, ale jednak dowiózł.

*    *    *

W Bitoli jesteśmy jakoś po 15:00. Jest piękne, słoneczne popołudnie, niedziela. Z dworca idziemy w kierunku centrum długim deptakiem, nazywanym z turecka Širok Sokak. Pierwsze nasuwa nam się na myśl, że to miasto to urbanistyczny Dr Jekyll i Mr Hyde. Z jednej strony w wyrafinowanym stylu XVIII- i XIX-wiecznych kamienic widać jego dawną elegancję i patrząc na nie łatwo uwierzyć, że Bitola była kiedyś bałkańską stolicą szyku a większość europejskich elit rządzących uważała, że w dobrym tonie jest mieć tutaj choćby konsulat. Z drugiej strony na każdym niemal kroku straszą swoją toporną obecnością zapuszczone blaszano-betonowe relikty socrealizmu – brzydcy, niepożądani świadkowie mniej wytwornego okresu historii. 

Zaraz potem przychodzi nam do głowy następna myśl, która brzmi mniej więcej: „Gdzie są wszyscy ludzie?” 

Przechodzimy przez opustoszały park w pobliżu autobusowego dworca i mijamy nieco upiorny, żelazny plac zabaw z siermiężnymi drabinkami, na którym nie bawią się żadne dzieci. Širokim Sokakiem nikt nie spaceruje, pozamykane są wszystkie sklepy i kawiarnie, ławki na skwerkach świecą pustkami. Myślimy sobie, że pewnie wszyscy kłebią się gdzieś bliżej centrum, ale gdy dochodzimy do końca deptaku i stajemy na głównym placu miasta okazuje się, że jednak nie.

Plac jest zupełnie wymarły. Na środku stoi tylko fontanna o silnym wydźwięku kształtującym świadomość narodową, otoczona niezliczoną ilością Słońc z Wreginy oraz posąg wiekiego bohatera i dobroczyńcy Bitoli Filipa II (ojca Aleksandra). Chłoniemy więc przez chwilę atmosferę tego „tętniącego życiem” miejsca, po czym idziemy zwiedzić „wyjątkowej urody” zabytek budownictwa ottomańskiego – Kryty Bazar.

Potem przechadzamy się jeszcze „gwarnymi” uliczkami starej tureckiej dzielnicy i nasze myśli zbaczają na coraz dziwniejsze tory. Trochę zaczynamy się czuć jak bohaterzy jakiegoś postapokaliptycznego filmy typu „Jestem Legendą”, gdzie świat, jakim go znamy, jeszcze się ostał, ale gatunek ludzki już jednak nie.

Fenomen tego tajemniczego popołudniowo-niedzielnego wyludnienia drugiej największej metropolii Macedonii do dziś pozostaje dla nas nierozwiązaną zagadką. Ludzie, jakby nigdy nic, materializują się na ulicach tak około 19:00 a ich życie wydaje się nie być w żaden sposób naznaczone apokalipsą ani jakąkolwiek inną klęską.

Nazajutrz, idziemy poznać inną, znacznie bardziej fascynującą, choć częściowo już odkrytą tajemnicę Bitoli. Tajemnica nazywa się Heraclea Lyncestis i jest pozostałością rzymskiego miasta. Obszar, na którym leżą ruiny jest olbrzymi i choć prace archeologiczne prowadzi się dopiero na 12%, znaleziska już są imponujące – od całych budowli jak amfiteatr czy biskupi kompleks pałacowy, po takie detale jak miejska fontanna i gliniane przewody kanalizacyjne, których fragmenty walają się deptane i zupełnie niedoceniane przez zwiedzających, koncentrujących się głównie na fotografowaniu zapierających dech w piersiach podłogowych mozaik.

My też je fotografujemy, bo nie da się ukryć, że są naprawdę piękne i w doskonałym stanie. Zdecydowanie więcej czasu spędzamy jednak zajęci składaniem starożytnego wodociągu z rozrzuconych po ziemi glinianych rurek. Pracujące na miejscu panie archeolożki nie kwitują naszych wysiłków nawet pobieżnym spojrzeniem. Najwidoczniej musimy nie zagrażać jakoś specjalnie dziedzictwu kulturowemu Heraclei. Zresztą pod plandeką obok mają już conajmniej tysiąc takich rurek.